Το κράτος πρόνοιας στην Ελλάδα είναι πρωτίστως... μη κρατικό | Άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή

από τον Πάσχο Μανδραβέλη στην Καθημερινή  | 17.12.2013 Αν θέλει κάποιος να δει την αποτυχία του κράτους πρόνοιας στην Ελλάδα δεν έχει παρά να κοιτάξει τα συσσίτια του Δήμου Αθηναίων. Στο μεγάλο απογευματινό συσσίτιο, το 78% των Ελλήνων που στέκεται στις ουρές για ένα πιάτο φαγητό είναι με μηδενικό εισόδημα, ενώ το 68% δεν είναι καν στον ΟΑΕΔ. Αυτό σημαίνει μια τεράστια τρύπα στο δίχτυ ασφάλειας για τους κατατρεγμένους. Tο ελληνικό κράτος, παρά τις μεγάλες και περίπλοκες δομές του, δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε το στοιχειώδες σε εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη.  Το μόνο θετικό από αυτή την κρίση, η οποία απλώς εμφάνισε τα κρυμμένα ελλείμματα των κρατικών δομών, είναι ότι άλλοι συλλογικοί φορείς, όπως είναι οι Δήμοι, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, η εκκλησία, ομάδες πολιτών, αποφάσισαν να «μπαλώσουν» - στον βαθμό που μπορούν- τις τεράστιες τρύπες, αυτές που η κρατική γραφειοκρατία δεν μπορεί καν να δει. Στην ανοιχτή συζήτηση «Κοινωνία Αλληλεγγύης και δικαίωμα στη σίτιση», που διοργάνωσε η ευρωβουλευτής κ. Ρόδη Κράτσα, ο δήμαρχος Περιστερίου κ. Ανδρέας Παχατουρίδης αποκάλυψε πως οι αυτοδιοικητικές δομές προσαρμόστηκαν πολύ πιο γρήγορα στις νέες ανάγκες, σε σχέση με τους κρατικούς οργανισμούς, οι οποίοι ασχολούνται πρωτίστως με τη γραφειοκρατία τους: «Σήμερα έχουμε έναν αντιδήμαρχο να ασχολείται με θέματα καθαριότητας, έναν με τα οικονομικά και τέσσερις για ζητήματα κοινωνικής πολιτικής». Μία από τις δράσεις του Δήμου είναι να στέλνουν στα παιδιά φτωχών οικογενειών που σπουδάζουν σε άλλες πόλεις, ένα πακέτο με τα τρόφιμα του μήνα. Κάθε μήνα... Αντιθέτως, από τα στοιχεία που έδωσε ο κ. Κυριάκος Μπαμπασίδης, διευθυντής του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι κρατικοί οργανισμοί δεν ήταν εξίσου ευέλικτοι. Μπορεί οι διανομές τροφίμων από τον οργανισμό να τριπλασιάστηκαν την περίοδο 2007-2009 (από 6 στα 19,7 εκατ. περίπου), αλλά παρουσίασαν ελάχιστη αύξηση την κρίσιμη περίοδο 2009-2012· έφτασαν δηλαδή στα 20,9 εκατ. ενώ το 2010 είχαν πέσει στα 9,5 εκατ. Οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις του οργανισμού, που επισήμανε ο πρόεδρος του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων κ. Νικόλαος Κόκκινος, μαζί με διάφορες δικαστικές διαμάχες των προμηθευτών εμποδίζουν ένα γιγάντιο οργανισμό που απασχολεί 700 άτομα να κάνει το απλό: να διανείμει τα τρόφιμα σ’ αυτούς που έχουν ανάγκη. «Μας ζητούν μέχρι και το ΑΦΜ αυτών που θα σιτιστούν» παρατήρησε ο κ. Κόκκινος. Στις άλλες χώρες τα τρόφιμα που χρηματοδοτεί αυτό το πρόγραμμα διανέμονται από Τράπεζες Τροφίμων που υπάρχουν σε 21 κράτη της Ε.Ε. Στην Ελλάδα η αντίστοιχη ιδρύθηκε το 1995. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Παναγιώτης Βουρλούμης τόνισε ότι η Ελληνική Τράπεζα Τροφίμων ουδέποτε έχει χρηματοδοτηθεί από το κράτος. Με 5 άτομα έμμισθο προσωπικό (συν πολύ εθελοντική εργασία) διανέμει 100 τόνους τροφίμων κάθε μήνα και στηρίζει 218 ιδρύματα. Αντιστοίχως, η αντίστοιχη γραμματεία του υπουργείου Εργασίας στηρίζει 257 δομές κοινωνικής Πρόνοιας σε 64 δήμους, όπως είπε η γ.γ. κ. Αννα Δαλλαπόρτα. Στη συζήτηση έγινε φανερό ότι σ’ αυτή την κρίση, το κράτος δεν είναι η λύση, αλλά το πρόβλημα. Το μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων αποκάλυψε ότι συμφέρει τις εταιρείες να καταστρέφουν τα τρόφιμα που δεν είναι εμπορεύσιμα, παρά να τα δίνουν σε διάφορους κοινωνικούς φορείς προς διανομή. Αυτό δεν οφείλεται στην τοξική προπαγάνδα των κάθε απόχρωσης λαϊκιστών με συνθήματα «ταΐζουν τον λαό ληγμένα», αλλά στο κράτος που φορολογεί με 26% τις δωρεές. Αν σ’ αυτό προστεθεί και το 13% του ΦΠΑ στα τρόφιμα που δεν επιστρέφεται, η δωρεά έχει ένα επιπλέον κόστος 40% υπέρ... πατρίδος (50%, όταν ο ΦΠΑ είναι 23%). Παρόλα αυτά, ένα μεγάλο μέρος -μέχρι και 50% σε κάποιες εταιρείες- από είδη αξίας 120 εκατ. ευρώ που παράγονται και δεν είναι εμπορεύσιμα (εκτός από εκείνα που πλησιάζουν στην ημερομηνία λήξης, υπάρχουν κι άλλα με λάθη στις ετικέτες, προβληματικές συσκευασίες κ.λπ.) δίνονται σε οργανισμούς, όπως η Τράπεζα Τροφίμων. «Βεβαίως, χρειάζεται συντονισμός» κατέληξε ο κ. Θεοδωρίδης. Αυτό κάνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία νέων ανθρώπων. Η μη κερδοσκοπική εταιρεία με τίτλο «Μπορούμε», που ίδρυσαν οι κ. Ξένια Παπασταύρου, Αλέξανδρος Θεοδωρίδης και Αλεξία Μοάτσου σκέφθηκαν τη χρήση των νέων τεχνολογιών για τον συντονισμό των αναγκών με τους δότες. Δεν μοιράζουν τρόφιμα, αλλά λειτουργούν ως ενδιάμεσοι στέλνοντας τις προσφορές σε 550 κοινωφελείς οργανισμούς/συσσίτια και σε 150 κοινωνικές υπηρεσίες Δήμων. Το συμπέρασμα από τη συζήτηση «Κοινωνία Αλληλεγγύης και δικαίωμα στην σίτιση» είναι ένα: η κοινωνία πολιτών αντιδρά και οργανώνεται για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση που ενέσκηψε. Το πρόβλημα με το κράτος δεν είναι μόνο ότι απουσιάζει από εκεί που χρειάζεται. Μπλέκεται και εκεί που δεν χρειάζεται, εμποδίζοντας τις πρωτοβουλίες να ξεδιπλωθούν σε πλήρη έκταση...